Wat is Tomatis

Tomatis is een buitengewoon effectieve therapie om een grote variëteit aan problemen te verhelpen. ADHD, dyslexie, onzekerheid, depressie, slapeloosheid, irritatie en zelfs autisme. De methode (ontwikkeld door de Franse KNO-arts Dr. Alfred Tomatis) is gebaseerd op het principe dat het gehoor de dynamo van het menselijk lichaam is. Niet alleen van het centraal zenuwstelsel maar ook van het bewegingsapparaat, de organen en de hersenen (wier elektrische activiteit voor maar liefst 80% afhangt van het binnenoor, waar de geluidstrillingen omgezet worden in elektrische impulsen).

Voordat geluiden het binnenoor bereiken gaan ze door het middenoor waar zich de spiertjes bevinden (de kleinste in het hele lichaam) die hamer en aambeeld bedienen. Wanneer een geluid als storend wordt ervaren ontspannen we deze spiertjes zodat het niet zo hard in het binnenoor aankomt. Op korte termijn is dit verdedigingsmechanisme heel effectief want het volume van het binnenkomende geluid wordt er aanzienlijk door verminderd, maar op langere termijn veroorzaakt het gedeeltelijke doofheid. Spieren die zich gedurende langere tijd ontspannen worden immers atroof. Als dit optreedt in het middenoor kunnen de frequenties die corresponderen met de als storend ervaren geluiden niet goed meer doordringen tot het binnenoor, hetgeen vrijwel altijd leidt tot slechter functioneren en vaak ook tot een aanmerkelijk onwelbevinden.

Door middel van gefilterde muziek brengt Tomatis de middenoorspiertjes weer op spanning zodat alle frequenties het binnenoor bereiken die noodzakelijk zijn voor het goed functioneren van het gehele lichaam (de lage frequenties zijn nodig voor het bewegingsapparaat, de middelste frequenties voor de organen en de hoge voor de hersenen).

Tegelijkertijd worden er twee andere belangrijke functies behandeld met de Tomatismethode: de botgeleiding en de rechtsdominantie van het gehoor. Bij een groot deel van de mensen functioneert de botgeleiding (waardoor we onszelf ‘van binnen’ horen) niet goed. Dat resulteert in een monotone stem en problemen met expressie en verbale communicatie. Anderzijds is ook de rechtsdominantie onontbeerlijk voor een adequate communicatie omdat het rechteroor de kortste verbinding heeft met dat deel van de hersenen waar het spraakcentrum ligt en het vermogen ervaringen en gedragingen te interpreteren. Nogal wat mensen (vooral dyslectici) zijn linksdominant, wat eveneens leidt tot problemen met begrijpen en in verbale expressie.

Samenvattend: de Tomatis methode is een grote beurt van het gehoor, het belangrijkste en meest delicate zintuiglijke orgaan van het menselijk lichaam. Als het gehoor goed functioneert gaat alles beter. Een complete behandeling duurt normaal gesproken ongeveer vier maanden. In 95% van de gevallen is er al sprake van een merkbare verbetering in de eerste weken.


Hoe werkt de Tomatis gehoortraining?

De gehoortraining bestaat uit twee delen: het beluisteren van gefilterde klassieke muziek met een speciale koptelefoon gedurende twee uur per dag, twee weken lang en vervolgens een half uur per dag drie weken lang spreken of hardop lezen met een speciale hoofdtelefoon voorzien van een ingebouwde microfoon.

De muziek die gebruikt wordt in de eerste fase (elke dag 90 min. Mozart en 30 min. Gregoriaans) wordt zodanig gefilterd dat soms de hoge tonen harder zijn en soms de lage tonen. Het moment waarop dit verspringt is niet voorspelbaar ten einde de spiertjes van het middenoor te verrassen en zodoende de atrofe gedeeltes aan te spannen. Ook de aandacht van de hersenen wordt door deze ‘filterwip’ getraind. Tegelijkertijd wordt de botgeleiding behandeld met een speciaal luidsprekertje dat de muziek rechtstreeks naar het binnenoor stuurt door de schedel. Door het vermijden van de barrière van het middenoor (met de gemankeerde spiertjes) is het geluid dat het binnenoor binnenkomt veel completer en dus ook de elektrische lading die er vervolgens uitkomt.

De rechtsdominantie wordt in de tweede fase (van 3 weken) getraind, met de Forbrain, een revolutionaire interactieve koptelefoon die de eerste wet van Tomatis (de stem kan alleen voortbrengen wat het gehoor oppikt) toepast om de stem te trainen. Door een half uur per dag hardop te lezen of te praten traint men enerzijds de dominantie van het rechteroor en anderzijds verrijkt men het timbre van de stem zodanig dat veel meer frequenties het oor bereiken, wat tot een bredere electrische output van het binnenoor leidt. Daardoor gaan op hun beurt de hersenen beter functioneren. Recente onderzoekingen met de Forbrain tonen aan dat de verbetering van geheugen, concentratie, aandacht en uitdrukkingsvermogen boven verwachting is (https://www.forbrain.com/learn-more/scientific-results).

Gedurende de eerste vijf weken ondervindt de overgrote meerderheid van de mensen die Tomatis doen een merkbare verbetering, maar het verdient aanbeveling daarna nog twee blokken van vijf weken te doen (met op de persoon afgestemde vervolgprogramma’s) om de verbetering maximaal én duurzaam te maken. Bij oudere mensen en in geval van zwaardere aandoeningen zijn meerdere blokken nodig, maar normaal gesproken kan volstaan worden met drie blokken van vijf weken.

Dr. Alfred Tomatis (1920-2001) was een Franse KNO-arts en psycholoog. Hij ontdekte het belang van het gehoor als dynamo van het lichaam en ontwikkelde zelf dit niet-invasieve en uiterst effectieve trainingsprogramma. Dr. Tomatis werd in 1954 toegelaten tot de Académie Française en behandelde grootheden als Maria Callas en Luciano Pavarotti met succes. Verder hield Sting pas op met vals zingen na een Tomatistraining en kwam Gerard Depardieu naar eigen zeggen dankzij Tomatis van zijn buitengewoon hinderlijke dyslexie af.
Een beter mens wordt je overigens niet van Tomatis. Je gaat er beter van functioneren.

In 2006 zijn er in Polen 200 Tomatiscentra geopend ter behandeling van kinderen met leerproblemen. De resultaten zijn de laatste jaren goed zichtbaar in de statistieken: de stijgende lijn van Polen in de tweejaarlijkse PISA ranking is opmerkelijk. In 2015 werden de resultaten gepublceerd van een meerjarig onderzoek onder 1333 Poolse kinderen mét en zonder leerproblemen (Dr. Joanna Ratynska, 2014). Daaruit bleek dat álle kinderen die Tomatis deden er significatief op vooruitgingen, zowel qua leerprestaties als qua sociaal gedrag.